Merkezi ağlar nelerdir?
Merkezi dijital ağ, merkezi bir otoritenin ağı kontrol ettiği ağdır.
Otorite bir birey, bir grup birey veya bir şirket olabilir. Genel olarak merkezi otorite, ağın bakımı, kullanıcıların yönetilmesi ve kural ve düzenlemelerin belirlenmesinden sorumludur.
Merkezi bir ağın mimarisi, tüm önemli işlemlerin gerçekleştirildiği tek bir sunucu etrafında inşa edilmiştir. Sunucu çökerse ağ da çöker. Facebook ve YouTube gibi günlük olarak etkileşimde bulunduğumuz birçok dijital platform merkezileştirilmiştir. Bu örneklerde ağdaki tüm veri ve süreçlerden tek bir varlık (şirket) sorumludur.
Merkezi bir ağ nasıl çalışır?
Merkezi bir ağda, merkezi bir sunucu temel veri işleme ve ağ yönetimi işlevlerini gerçekleştirir.
Bu sunucu, ağdaki tüm verilerin depolanmasından ve tüm işlemlerin gerçekleştirilmesinden sorumludur. Tek bir lokasyonda bulunabileceği gibi birden fazla lokasyona da dağıtılabilir.
Daha az işlem gücüne sahip ağ iş istasyonları merkezi sunucuya bağlanır. Belirli işlevleri (veri depolama, uygulamalar, yardımcı programlar) doğrudan yürütmek yerine, bu iş istasyonları isteklerini işlenmek üzere ana sunucuya gönderir.
Merkezi sunucu genellikle güçlü bilgi işlem gücüne ve büyük depolama kapasitesine sahiptir. Aynı zamanda yüksek hızlı internet bağlantısına sahiptir. Bunlar, çok sayıda kullanıcıyı ve çok sayıda veri trafiğini yönetmenize olanak tanır.
Merkezi olmayan ağlar nelerdir?
Merkezi olmayan bir dijital ağ, merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmez.
Bunun yerine kontrol kullanıcılar arasında dağıtılır. Tek bir sunucu veya komut noktası yoktur. Bunun yerine ağ, her kullanıcının eşit güç ve sorumluluğa sahip olduğu eşler arası temelde çalıştırılır.
Merkezi olmayan bir ağın en iyi örneği, tek bir otorite tarafından kontrol edilmeyen İnternet'in kendisidir. Bunun yerine kullanıcılar arasında dağıtılır. Ancak bazıları Google, Facebook, WordPress ve benzeri büyük isimlerin tekeli nedeniyle İnternet'in merkezileşmeye doğru ilerlediğini savunuyor.
Gibi? Veriler bu ana oyuncuların sunucularında toplanır. Bu nedenle, bir kişinin çevrimiçi olması için ihtiyaç duyduğu her şey bunlardan birinden geçer. Peki “İnternet merkezi mi yoksa merkezi olmayan mı?” Soruyu cevaplamak için
Teknik olarak merkezi olmayan bir yapıya sahip olmasına rağmen, yavaş ama emin adımlarla giderek daha merkezi hale geldiği ifadesi ne küçümsenebilir ne de küçümsenebilir.
Bir başka örnek ise ilk kripto para birimi olan Bitcoin'dir (BTC). Bitcoin'in ağ mimarisi 2007-2008 Büyük Mali Krizi'nin ardından doğdu. Kısaca söylemek gerekirse Bitcoin, merkezi kurumların (bankalar, finans şirketleri) “insanları hayal kırıklığına uğratması” nedeniyle merkezi olmayan bir ağ olarak piyasaya sürüldü.
Bitcoin'in yaratıcıları, tek bir kontrol noktası veya arıza durumunda tüm finansal sistemin risk altında olduğunu fark etti. Bu nedenle Bitcoin'i merkezi olmayan ve dağıtılacak şekilde tasarladılar. Bunu tek bir varlık veya grup kontrol etmiyor. Bunun yerine kullanıcıları tarafından yönetilir.
Merkezi olmayan bir ağ nasıl çalışır?
Merkezi olmayan bir ağ, bilgi işlem görevlerini tek bir merkezi sunucuya güvenmek yerine birden fazla cihaza dağıtır.
Merkezi olmayan bir ağda, ana düğümlerden biri arızalansa veya saldırıya uğrasa bile, geri kalan sunucular kullanıcılara veri erişimi sağlamaya devam edebilir. Sonuç olarak tüm ağ kesintisiz olarak çalışmaya devam edecektir.
Son teknolojik gelişmeler, bilgisayarlara ve diğer cihazlara, merkezi olmayan bilgi işlem için senkronize edilebilecek ve kullanılabilecek büyük miktarda işlem gücü sağlamıştır. Merkezi olmayan ağları mümkün kılan şey budur.
Merkezi olmayan ağlar, merkezi ağlardan farklı olsa da, ağ başına birden fazla olsa da, yine de ana sunuculara bağlı olduklarını unutmamak önemlidir.
Merkezi ve merkezi olmayan ağlar arasındaki temel fark
Kontrol odağının yanı sıra, merkezi ve merkezi olmayan ağlar arasındaki temel farklar, temsil ettikleri şeylerde ayrılmaz bir şekilde yatmaktadır.
Basitçe söylemek gerekirse, kontrolü ve istikrarı korumak için merkezi bir ağ kullanılır. Bunun aksine, merkezi olmayan bir ağ, kullanıcı özgürlüğüne ve işbirliğine yöneliktir.
Merkeziyetçilik ve ademi merkeziyetçiliğin felsefi ve teorik temellerini daha derinlemesine incelemek istiyorsanız, burada konuyla ilgili mükemmel bir yansıtıcı makalemiz var.
Bu arada ikisi arasındaki temel farklara bakalım:
- Üçüncü Taraf Katılımı: Merkezi bir ağda, farklı düğümler arasındaki iletişimi kolaylaştırmak için bir üçüncü taraf veya aracıya ihtiyaç vardır. Merkezi olmayan bir ağda üçüncü bir tarafa ihtiyaç yoktur. Her düğüm ağdaki diğer tüm düğümlerle doğrudan iletişim kurabilir.
- Şeffaflık: Merkezi ağlar daha az şeffaftır çünkü tüm veriler ve bilgiler tek bir merkezi konumda depolanır. Ancak merkezi olmayan yönetim, dağıtılmış defter teknolojisi (DLT) aracılığıyla şeffaflığı artırır.
- Güvenlik: Merkezi ağlar saldırılara karşı daha savunmasızdır çünkü bilgisayar korsanlarının tüm sisteme erişim sağlamak için yalnızca tek bir merkezi noktayı hedeflemesi gerekir. Merkezi olmayan ağlar daha güvenlidir çünkü bir düğüm tehlikeye girse bile diğerleri etkilenmez.
- Ölçeklenebilirlik: Merkezi ağlar, sisteme daha fazla sunucu eklenerek daha kolay ölçeklenebilir. Merkezi olmayan ağlarda bunu başarmak daha zordur çünkü düğümlerinin her birinin daha fazla trafiği yönetebilmesi gerekir.
- Değişim ücretleri: Merkezi ağlar, sürece dahil olan daha fazla aracı olduğundan (bankaları ve finansal hizmetleri düşünün) daha yüksek ücretlere sahip olma eğilimindedir. Bu tür aktörlerin merkezi olmayan ağlarda bulunmaması, ücretlerin düşmesine neden oluyor.
Merkezi ve merkezi olmayan ağların avantajları
Merkezi bir ağın avantajları açık bir komuta zinciri, ucuz kurulum ve görevlerin daha kolay devredilmesidir. Merkezi olmayan ağlar ise değişmezdir, sansüre dayanıklıdır ve kullanıcılara tam kontrol ve güvenlik sağlar.
Merkezi bir ağda açık bir emir komuta zinciri vardır ve herkes kimin yetkiye sahip olduğunu bilir. Bu, kararların hızlı ve verimli bir şekilde alınmasının gerektiği kriz zamanlarında faydalı olabilir.
Merkezi ağların kurulumu ve bakımı da daha ucuzdur çünkü yalnızca bir sunucunun veya ana bilgisayarın yönetilmesi gerekir. Ayrıca görevleri net yetki sınırlarıyla devretmek daha kolaydır. Bu, görevlerin zamanında ve verimli bir şekilde tamamlanmasını sağlar.
Bu arada, merkezi olmayan ağlarda kullanıcılar, verileri ve bilgileri üzerinde tam kontrole sahiptir. Ayrıca değişmezler, yani veriler sisteme girildikten sonra değiştirilemez veya tahrif edilemez. Bu, veri bütünlüğünü ve dolandırıcılığın önlenmesini sağlar.
Diğer bir avantaj ise merkezi olmayan ağların veri kayıtlarının güvenliğini sağlamak için kriptografi kullanmasıdır. Mevcut bloktan gelen verilerin kriptografi kullanılarak doğrulanması gerektiğinden, bitişik bloktan gelen verilere dayanır ve bu da onu inanılmaz derecede güvenli hale getirir.
Son olarak, merkezi olmayan bir ağda, içeriği sansürleyecek veya sınırlandıracak merkezi bir otorite yoktur. Bu, misilleme korkusu olmadan bilgi paylaşmak isteyenler için caziptir.
Merkezi ve merkezi olmayan ağların dezavantajları
Sansür, sınırlı ölçeklenebilirlik ve güvenlik sorunları, merkezi ağların dezavantajlarından bazılarıdır. Bu arada netlik eksikliği, yüksek kurulum ve bakım maliyetleri ve değişkenlik, merkezi olmayan ağların zayıf yönleridir.
Merkezi bir sistemde genellikle tek bir arıza noktası vardır. Merkezi otorite tehlikeye girerse tüm sistemi çökertebilir. Özellikle güvenliğin ön planda olduğu sistemlerde bu büyük bir dezavantajdır.
Ölçeklenebilirlik söz konusu olduğunda, merkezi bir sistem genellikle yalnızca merkezi otoritenin izin verdiği ölçüde hızlı büyüyebilir. Kullanıcılar daha fazla özellik ve işlevsellik talep ederken, kısıtlayıcı geliştirme cesaret kırıcı olabilir.
Sansür başka bir dezavantajdır. Merkezi bir sistemde merkezi otoritenin içeriği kısıtlama yetkisi vardır. Bilgiyi özgürce paylaşmak isteyenler için bu büyük bir dezavantajdır.
Ancak merkezi olmayan bir sistemde netlik eksikliği çoğu zaman sorun olabilir. Merkezi olmayan ağ yönetimi kilit otoritelere dayanmadığı için böyle bir yapı, kararların hızlı bir şekilde alınması gereken kriz zamanlarında çöküşüne yol açabilir.
Merkezi olmayan sistemlerin kurulumu ve yönetimi de daha pahalıdır çünkü otomatik iletişim yeteneklerine sahip sistemler gerektirirler.
Son olarak, merkezi olmayan dijital para birimlerinin fiyatlarının değişken olduğu biliniyor ve bu da onları daha muhafazakar yatırımcılar için riskli bir girişim haline getiriyor.